Waar word ik aan radioactiviteit blootgesteld en moet ik me zorgen maken?

Natuurlijke radioactiviteit

Radioactiviteit is een natuurfenomeen. Het ontstaat bij spontane veranderingen die optreden binnen atomen, wanneer die een teveel aan energie afgeven in de vorm van zogenaamde ioniserende stralingen. Natuurlijke radioactiviteit is hoofdzakelijk afkomstig uit de aardbodem en via kosmische straling van de zon en de big bang. Telkens wanneer we inademen of eten, komen we bijgevolg in contact met natuurlijke radioactiviteit. We inhaleren ook natuurlijke radionucliden. Radon, een radioactief gas dat overal in de ondergrond aanwezig is, is de hoofdverantwoordelijke voor blootstelling bij inademing. Dit komt neer op ongeveer 40% van het totaal. Door de samenstelling van de ondergrond is de radonconcentratie in het zuiden van België hoger dan in het noorden.

Een hogere dosis natuurlijke radioactiviteit? Daaraan wordt u pas blootgesteld als u dichter bij de zon komt. Bijvoorbeeld in de bergen, in een vliegtuig of nog hoger, in de ruimte, als u astronaut bent. De straling ligt dan veel hoger dan degene die gebruikt wordt in industriële en medische toepassingen, met uitzondering van intensieve radiotherapie.

Kunstmatige radioactiviteit

De mens heeft kunstmatige radioactiviteit ontdekt en vervolgens ontwikkeld voor medische en industriële toepassingen. De gemiddelde blootstelling aan ioniserende stralingen per inwoner in België bedraagt 5,1 mSv/jaar. 55% van de straling is een gevolg van natuurlijke straling, 45% komt van medische toepassingen. De invloed van industriële toepassingen is lager dan 1/5000 van het totaal. De productie van elektriciteit door kernenergie vertegenwoordigt maar een fractie van de kunstmatige radioactiviteit (minder dan 0,001 microSievert/jaar). De aanwezigheid van onze kerncentrales hebben dus een miniem effect op de blootstelling aan radioactiviteit.

Worden we aan te veel straling blootgesteld?

Het antwoord is dus nee. Om radioactieve straling in ons land zo minutieus mogelijk op te volgen, voert het TELERAD-systeem 24 uur op 24 metingen uit. Op de website kan iedereen die dat wil, in real time, nagaan wat de radioactieve straling is op enkele honderden plekken in België.

Om de bevolking te beschermen, zijn er in ons land twee limieten vastgelegd voor de jaarlijkse dosis radioactiviteit die je maximaal mag ontvangen:

• De limiet voor de Belgische bevolking (met uitzondering van natuurlijke straling en de gevolgen van medische beeldvorming voor patiënten) bedraagt 1 millisievert per jaar.
• De limiet voor mensen die tijdens de uitvoering van hun job worden blootgesteld, bedraagt 20 millisievert per jaar.
  
  

Permanente bescherming

Het is de taak van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) om de bevolking, de werknemers en het milieu actief en efficiënt te beschermen tegen de negatieve gevolgen van radioactieve straling. Alle controles en handelingen van het FANC houden verband met zowel natuurlijke als kunstmatige radioactiviteit, in talrijke omstandigheden en situaties.

• In gebouwen en woningen

  Radon is een gas dat van nature radioactief is. Het komt via de bodem van de aarde in kelders en gebouwen terecht. Bij sterke blootstelling, kan het nefast zijn voor de gezondheid. De samenstelling en structuur van de bodem bepalen het risico op radon in de woning. Het probleem is dus niet hetzelfde in heel België.
  
  Radon komt meer voor in een ondergrond waar losse deklagen eerder dun zijn, waardoor de radonhoudende gesteenten dichter bij de oppervlakte liggen. De radon-risicozones bevinden zich vooral ten zuiden van Samber en Maas, in de arrondissementen Verviers, Bastogne, Neufchâteau, Dinant en Marche. Wil u zelf de RADON-test doen of extra informatie hierover? Ga dan naar de FANC-website.
  
  

• In de lucht

  Kosmische straling is een bron van natuurlijke radioactiviteit. Daarom besteedt het FANC bijzonder veel aandacht aan de stralingsbescherming van piloten en luchtvaartpersoneel. Vooral de bemanning op lange vluchten op grote hoogte moeten extra maatregelen nemen.
  
  En uzelf? Stap gerust op het vliegtuig, u loopt geen risico. Alleen wanneer u minstens honderd uur per jaar vliegt, kunt in de buurt komen van de dosis van 1mSv/jaar.
  
  

• Bij de diagnose en behandeling van ziekten

  De helft van de totale dosis stralingen waaraan een gemiddelde Belg wordt blootgesteld, is afkomstig van medische onderzoeken. Medische beeldvorming en nucleaire geneeskunde zijn dan ook waardevol en onmisbaar.
  
  Vandaar dat artsen de voor- en nadelen zorgvuldig afwegen, voor ze onderzoeken en behandelingen voorschrijven. De toegepaste dosissen worden doorgegeven aan het FANC. Het Ministerie van Volksgezondheid heeft trouwens aanbevelingen opgesteld voor een verantwoord gebruik van medische beeldvorming.
  
  

• In de industrie en kerncentrales

  In België komen duizenden mensen dagelijks in contact met toepassingen van nucleaire technologie: kernenergie, onderzoek, medische zorgen, controles op de luchthaven en tal van andere activiteiten. Er gelden strikte regels om de betrokken werknemers te beschermen. Het doel daarvan is duidelijk: de dosissen tot het minimum beperken en erop toezien dat de toegestane grenswaarden nooit worden overschreden.
  

Doel en Tihange hebben vrijwillig beslist om de individuele maximale toegestane dosissen vast te leggen op de helft van de wettelijk toegestane hoeveelheden, namelijk 10 millisievert in plaats van 20 millisievert per jaar. In de praktijk is de gemiddelde jaarlijkse dosis radioactiviteit waaraan het personeel van Doel en Tihange wordt blootgesteld gelijk aan 1 millisievert, wat overeenkomt met de maximale jaarlijkse dosis voor de rest van de bevolking.

Samengevat: kerncentrales produceren ongeveer de helft van de elektriciteit in België. En nucleaire technologie kent op vele vlakken toepassingen die het verschil maken. Toch blijft de straling als gevolg van kunstmatige radioactiviteit verwaarloosbaar en volstrekt veilig.

U mag dus op beide oren slapen.